tekst Cédric Raskin | Parlevink
Kinderen zijn luid, irritánt luid. En pubers zijn lui, niks mee aan te vangen. Ze stinken bovendien. Volwassenen? Die zijn saai, ze weten altijd alles beter. En oudjes zijn zo verschrikkelijk traag. Om zot van te worden! — Maar niet voor Marieke Anthoni en Aline Isabelle Cornelissen. Zij onderzoeken onze irritaties over elkaar, kijken er met de glimlach naar en maken er een veelbelovend stuk over. KAPOT IRRITANT!
Heerlijke titel! Waar gaat de voorstelling over?
Aline: We maken intergenerationeel theater. We willen kinderen, pubers, ouders en ouder samenbrengen in een gedeelde ervaring. Geen apart ‘jeugdtheater’ dus, maar iets wat voor iedereen werkt. En zagen doen we allemaal, dus we hadden het idee om een zaagstuk te maken. Wij als twee bomma’s op scène die, zoals The Muppets, stevig afgeven op andere generaties. Dat was ons eerste idee, maar dat is intussen geëvolueerd ...
Marieke: Het is gegroeid tot een locatievoorstelling met drie verhalen voor drie groepen, die kan spelen in een school, in een cultuurcentrum of in een woonzorgcentrum. Over opgroeien en ouder worden, en vooral de clichés die daarbij komen kijken. Wat denken we allemaal over andere generaties? Hoe kijken de verschillende leeftijdsgroepen naar elkaar? En wat mogen we daarover zeggen?
Lekker doorzagen
Eens goed zagen over elkaar. Dat moet een leuke brainstorm zijn geweest.
Aline: Zeker! We lijstten eerst op wat we zelf irritant vinden per leeftijdsgroep. Hoe kinderen altijd zoveel lawaai maken, typisch. Alhoewel: ook oudere mensen babbelen vaak luid omdat ze niet goed horen. En eigenlijk zijn we zelf ook niet stil als we met vrienden zijn. Clichés hangen dus niet altijd vast aan één groep, er is soms een overlap.
Marieke: We vroegen mensen ook om voice messages op te nemen: wat vind jij kapot irritant aan kinderen? Aan pubers? Aan volwassenen? En wat vind je zo vreselijk aan ouder worden? Zo kregen we interessante input. Soms dingen die we zelf al wisten, maar dan superhelder verwoord. Of in een heel specifieke context. Daar kunnen wij dan mee aan de slag om te schrijven.
Hebben jullie daarbij verrassende dingen ontdekt?
Aline: Het viel ons op dat veel volwassenen hun irritaties vaak niet durven uitspreken. Zeker als het over kinderen gaat. Want die kunnen er niets aan doen, dus we mogen het hen niet kwalijk nemen. Bij kinderen is die schaamte er niet. Ze beseffen wel dat hun ouders soms meer weten en de beslissingen moeten maken, maar dat vinden ze kapot irritant. En dat zeggen ze ook.
Marieke: Ik kwam erachter wat de ideale leeftijd is. Ik vroeg het aan een oudere man op de trein. Dertig, zei hij, want dan sta je tussen de twijfelende twintigers en de stabiele veertigers in. Dat vond ik mooi. Soms pikt het ook: een vrouw van zestig voelde zich niet meer gezien als deel van de maatschappij. Mensen gaan er gewoon van uit dat ze bekrompen is, omdat ze ouder is. Dat vooroordeel vond ik wel pijnlijk.
Aline: Een optimistisch mevrouwtje van 75 had heel haar leven geturnd. Ze zei: ik wil nog van alles, maar mijn lijf doet niet meer mee. Dus nu kijkt ze gewoon naar mensen die nog wél een handstand kunnen. Ontroerend, toch? Er is dus meer dan het cliché van “vroeger was alles beter”. Verschrikkelijk irritante uitspraak trouwens. Want álles? Dat kan toch niet? Dit soort holle zinnen klopt niet eens, en toch zeggen we die de helft van ons leven.
Irritante zinnetjes
Heel benieuwd naar jullie eigen favoriete irritante zinnetjes.
Marieke: “Het is nu eenmaal zo”. Echt waar, dan is er geen ruimte voor discussie meer, hier stopt het. Je krijgt geen enkele kans om het te weerleggen. Dat vind ik kapot irritant.
Aline: Of: “niks aan te doen”. Terwijl ik voel dat ik daar wél iets aan kan proberen doen. Ik ben nog jong en misschien lukt mij dat wel. En het typische: “Waarom? Daarom”. Daar werd ik als kind al woest van. Hoezo stop je nu met te antwoorden op de vraag? Dat gaat er voor mij niet in.
Gruwelijk irritant. En daarmee proberen jullie mensen te verbinden?
Aline: Door die clichés te benoemen, tegenover elkaar, worden we ons ervan bewust. De vervelendste volwassenen zijn mensen die zich niet meer kind kunnen voelen. Terwijl we net zoveel kunnen leren van kinderen! Als we elkaar begrijpen, nemen we elkaar ook serieus. En dat is wat kinderen net willen. Misschien worden we dan echt leukere mensen.
Marieke: Kinderen zijn altijd in dromenland, je krijgt daar geen focus in. Zuchten hun ouders. Maar misschien is het wel leuk om alle impulsen te volgen, en moeten wij dat ook opnieuw proberen? En ja, oude mensen zijn traag, maar misschien zie je op die manier wel meer? Laat ons de vooroordelen over elkaar dus bekijken als voordelen: dan kunnen we misschien iets van elkaar opsteken.
Nooit gedacht dat irritaties zo nuttig konden zijn.
Aline: Ze kunnen een belangrijke spiegel zijn. Tijdens de voorstelling creëren we ontmoetingen én rakelen we die vooroordelen op. Dan krijg je herkenning. Het doet goed om je frustraties bevestigd te zien en te merken dat je daarin niet alleen bent. Pas daarna kan je die clichés ook omdraaien en er het positieve van zien.
Marieke: Het is geen moralistisch stuk of zo. Misschien is dat positieve er niet eens altijd. En is het ook wel oké dat je elkaar af en toe kapot irritant vindt. Iedereen zaagt over elkaar, dat is menselijk. Misschien wordt dat wel de uiteindelijke boodschap van de voorstelling: blíjf zagen! Zolang je daarna maar weer samenkomt en luistert naar elkaar. Of dat tenminste probeert.
tg misschien